به گزارش ثریا - دانشجویی دوره‌ای پرطراوت و شاد و در همان‌حال مواجه شدن با مسئولیت‌های جدی و زیاد در زندگی است که گاه می‌تواند سلامت روان دانشجویان را نیز با چالش‌هایی روبرو کند. از این جهت یکی از دغدغه‌های وزارت علوم و مسئولان دانشگاه‌ها توجه به سلامت روان دانشجویان و تامین آن است. چالش‌های متفاوتی از جمله موضوعات آموزشی و تحصیلی، مشکلات خانوادگی، درگیری‌ها یا شکست عاطفی می‌تواند دانشجویان را طی دوران تحصیل با مشکلاتی و سلامت روان آنها را با تهدید روبرو کنند.

گاه نیز میزان آسیب به اندازه‌ای است که به رفتارهای خودآسیب‌رسان توسط دانشجویان منتهی می‌شود که هر چند زیاد نیست، حتی یک مورد آن می‌تواند نه‌تنها جامعه دانشجویی که کل جامعه را نگران کند. همین امر ضرورت ارائه مشاوره‌های تخصصی به دانشجویان را نشان می‌دهد.

دفتر مشاوره، سلامت و سبک زندگی سازمان امور دانشجویان مسئولیت دفاتر مشاوره را در دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم برعهده دارد و بر اساس آمار این دفتر امروز ۱۱۷ مرکز مشاوره در همه دانشگاه‌ها دایر است و در دانشگاه‌های جامع‌علمی‌کاربردی، پیام‌نور، فنی‌حرفه‌ای و فرهنگیان نیز که واحدهای مختلف دارند در دفتر مرکزی دفتر مشاوره وجود دارد،

هزار و ۵۰۰ کارشناس و استاد مشاوره و روانشناسی و مددکاری در این ۱۱۷ واحد به دانشجویان مشاوره می‌دهند. دانشجویان یا به صورت رایگان یا با تعرفه بسیار کم می‌توانند از این خدمات بهره‌مند شوند. پرونده‌های دانشجویان در مراکز مشاوره محرمانه است و تاثیری در برنامه‌های آموزشی آنها نخواهد داشت.

ضعف در فرزندپروری و ساختارهای آموزشی قبل از دانشگاه

ابراهیم نعیمی مدیرکل دفتر مشاوره، سلامت و سبک زندگی سازمان امور دانشجویان در گفت‌وگو با خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا، در مورد وظایف و ماموریت‌های مراکز مشاوره در دانشگاه‌ها برای جلوگیری از رفتارهای پرخطر و خودآسیب‌رسان برخی دانشجویان اظهار داشت: متغیرهای متعددی روی روح، روان و رفتار انسان اثر می‌گذارد و کسی نمی‌تواند بگوید من همه متغیرهای موثر بر روان انسان را احصا کرده‌ام و اجازه‌ نمی‌دهم فرد طور دیگری رفتار کند.

وی افزود: اگر بشر به چنین موقعیتی برسد، رایانه خواهد بود؛ مانند رایانه‌ای که فقط بر اساس برنامه کار می‌کند و خروجی دیگری ندارد. ولی بر انسان متغیرهایی از درون و بیرون اثر می‌گذارند و در نتیجه هر چقدر فکر و برنامه‌ریزی کنیم، متغیرهایی وجود خواهند داشت که خارج از اراده ما هستند. بنابراین تلاش می‌کنیم روی متغیرهایی اثر بگذاریم که فرد اگر آنها را به عنوان پایه و اساس داشته باشد، از متغیرهای دیگر اثر نمی‌گیرد یا کم می‌گیرد.

مدیرکل دفتر مشاوره، سلامت و سبک زندگی سازمان امور دانشجویان ادامه داد: پژوهش‌ها نشان می‌دهد کاهش فرزندپروری در خانواده‌ها و ضعف در ساختارهای آموزشی قبل از دانشگاه، باعث می‌شود وزارت علوم دانشجویی را در ۱۹ سالگی تحویل گیرد که این دانشجو نقص‌هایی را با خود وارد دانشگاه می‌کند.

نعیمی همچنین گفت: یک نگاه این است که خود را متولی و مسئول ندانیم و بگوییم باید تغییرها از پیش‌دبستانی آغاز شود. این نگاه فرافکنانه و مسئولیت‌گریزانه است؛ ولی ما این نگاه را قبول نداریم و با وجود واقعیت‌های موجود خود را موظف می‌دانیم مهارت‌های اساسی درست زیستن را به دانشجو انتقال دهیم، زیرا وقتی دانشجو مهارت‌های پایه را فرا بگیرد نه فقط یک مساله بلکه مساله‌های متعدد را می‌تواند حل کند.

وی ادامه داد: در وزارت علوم معمولا دانشجویی را داریم که فشارها و مشکلاتی از قبل داشته و با آن وارد دانشگاه شده است و در دانشگاه با یک مشکل مانند شکست عاطفی، مشکل در خوابگاه و غیره به این ضربات اضافه می‌شود. اگر به عنوان مرکز مشاوره معتقد باشیم که مرکز باید کار درمانی کند و دانشجو باید به نقطه شکنندگی برسد و بعد به مرکز مشاوره مراجعه کند، درست نیست.

دانشجو باید مهارت‌های پایه‌ای زندگی را یاد بگیرد

ما از ۲ سال قبل در حال تلاش هستیم تا این دیدگاه را عوض کنیم. دانشجو نباید به نقطه فشارهای زیاد برسد، بلکه باید با مهارت‌های پایه‌ای بتواند فشار را کم کند و در نتیحه مهارت‌های ضروری مانند مهارت کنترل خشم و تنظیم هیجان، حل مساله، تاب‌اوری، سازگاری، خودمراقبتی، تعامل مطلوب را یاد بگیرد. در این صورت هم فشارها در گام اول کاهش می‌یابد هم در گام دوم کیفیت زندگی آنها بهبود می‌یابد.

مدیرکل دفتر مشاوره، سلامت و سبک زندگی سازمان امور دانشجویان نتیجه‌گیری کرد: تلاش می‌کنیم موضوع را در قالب درس مهارت‌های زندگی به یک واحد درسی تبدیل کنیم که همه دانشجویان جدید آن را بخوانند، ولی هنوز موفق نشده‌ایم. در برخی دانشگاه‌ها هم دوره‌هایی در این مورد برگزار می‌کنیم.

نعیمی گفت: بروز رفتارهای خودآسیب‌رسان هم شرایط خاص و زمینه‌هایی دارد. باید بپذیریم گاهی اشکالاتی در نوع تربیت و تعامل بعضی خانواده‌ها با فرزندان وجود داشته است که باعث شده دانشجوها با فشارهایی روبرو شوند و در موقعیت‌هایی که با فشارهای بیشتری روبرو می‌شوند اقدامات هیجانی انجام دهند.

وی یادآور شد:‌ با اینکه اقدام هیجانی یا خودآسیب‌رسان به نسبت جمعیت دانشجویی کل کشور یعنی یک میلیون و ۷۰۰ هزار دانشجو، در دانشگاه‌های ما کم است ولی حتی یک اقدام هم از نظر ما زیاد است. در نتیجه تلاش می‌کنیم همه ورودی‌های جدید مهارت‌های پایه‌ای زندگی را فرا بگیرند.

تلاش برای الزامی کردن واحد درس مهارت‌های زندگی

استاد مشاوره دانشگاه علامه طباطبائی ادامه داد: یک اقدام برای تحقق این هدف این است که واحد درس مهارت‌های زندگی را با مجوز شورای عالی انقلاب فرهنگی و معاونت آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برای همه دانشجویان ورودی الزامی کنیم. البته بیش از ۳۰ دانشگاه این درس را ارائه می‌کنند که ۲ واحد الزامی است ولی جزو واحدهایی که یک دانشجو می‌خواند به حساب نمی‌آید، بنابراین تلاش می‌کنیم این درس الزامی شود.

نعیمی اقدام دیگر را برگزاری کارگاه‌ها و دوره‌های مهارتی به خصوص برای دانشجویان ورودی هر سال برشمرد و توضیح داد: دانشجوهای ورودی هر سال به ۵۰ سوال پاسخ می‌دهند که کارنامه سلامت آنها را تشکیل می‌دهد، بر اساس پاسخ آنها دانشجوها را در هشت اولویت طبقه بندی می‌کنیم که یک اولویت دانشجویانی است که خشم و پرخاشگری زیاد دارند. این مورد را در کارنامه سلامت امسال اضافه کرده‌ایم. قصد داریم برای این دانشجوها کارگاه‌های مدیریت خشم برگزار کنیم.

بسیاری از چالش‌ها در کشور ناشی از این است که افراد توانمندی خودداری و کنترل رفتار را از دست می‌دهند. این موضوع دلیل علمی هم دارد و این است که هورمونی فعال می‌شود و کورتکس مغز را می‌گیرد و باعث می‌شود افراد یک‌سوم بهره هوشی خود عمل کنند.

وی اقدام دوم را برگزاری کارگاه‌های کنترل خشم برای دانشجویان ورودی دانست و گفت: با این کار قصد داریم توانمندی توسعه مهارت‌های بالقوه فردی را افزایش یابد با کاهش آسیب روبرو می‌شویم.

مدیرکل دفتر مشاوره و سلامت سازمان امور دانشجویان تاکید کرد: علت ناتوانی ما در کاهش آسیب‌های اجتماعی این است که نتوانسته‌ایم مهارت‌ها را به خوبی و چهره‌به‌چهره به دانشجوها منتقل کنیم و اثرگذاری کارگاه‌ها و سخنرانی‌های کوتاه کم است. تلاش می‌کنیم کارگاه‌های محدودی برگزار کنیم که دانشجو واقعا مهارت را فرا بگیرد.

منبع : سازمان امور دانشجویان